सरकारी मान्य समाजीक भलायकी वावुरपी (आशा)

सरकारी मान्य समाजीक भलायकी वावुरपी (आशा) ही प्रशिक्षीत बायल समुदाय भलायकी वावुरपी. समुदायातल्यानच वेंचता आनी ताका जापसालदार आसता, आशा वावुरप्याक समाज आनी भौशीक भलायकी यंत्रणे मदी संवाद सादपाक प्रशिक्षण दिता. आशा येवजण सध्या 33 राज्यांनी चालीक लायल्या (गोंय, चंदीगढ आनी पुड्डुचेरी सोडून).

आशा खातीर निवड निकश

ग्रामीण वाठारांत

• आशा वावुरपी गांवची एक बायल नागरीक आसपाक जाय ती लग्न जाल्ली/ विधवा / डिवोस घेतिल्ली आसपाक शकता, 25 ते 45 वर्सा पिराय गटांतली आसपाक जाय.
• ती शिक्षित बायल आसपाक जाय आनी धावी पास आशिल्ली बायलांक आवड आसा आनी मोठ्या संख्येन आसा जाल्यार तांचेर भर दितले. ह्या पात्रतायेचे कोण मेळना जाल्यार ही पात्रताय सदळ करपाक शकता.
• आप वावुरपी गट, अंगणवाडी संस्था, गट नोडल अधिकारी, गांव भलायकी समिती आनी ग्राम सभा ह्या वेगवेगळ्या समुदाय गटांक आसपावन घेवन निवड प्रक्रियेवरवी आशा वावुरप्याची वेंचून काडटात.

शारी वाठारांत

• आशा ही एक बायल नागरीक आसपाक जाय जी – झोपडपट्टी वा वंचीत समुहातली आनी शार/जिल्लो भलायकी सोसायटीन आशा खातीर वेंचून काडपाक सोदून काडिल्ले वंचीत गटांतली आसपाक जाय.
• ती लग्न जाल्ली / विधवा / डिवोस घेतिल्ली / घोवापसून वेगळी रावपी आनी 25 ते 45 वर्सा पिराय गटांतली आसपाक जाय.
• आशा वावुरप्याकडेन ती आशिल्ल्या वाठारांतली वा लोकसंख्येच्या भाशेचेर प्रभुत्वा सयत परीणामकारक संपर्क कुशळटाय, फुडारपण क्षमता आनी समुदाया मेरेन पावपाची तांक आसपाक जाय.
• ती शिकिल्ली बायल आसपाक जाय, उण्यांत उणे धावी मेरेनचे शिक्षण आसपाक जाय. जर बारावी शिकिल्ली बायल आसा आनी इत्सूक आसा जाल्यार तांकां प्राधान्य दिवपाक जाय कारण जिविका विकास मार्ग म्हूण ते मुखार एएनएम/जीएनएम शाळांनी प्रवेश घेवपाक शकता.
• ह्या पात्रतायेची त्या वाठारांत आनी त्या वंचीत गटांतली कोणूच मेळना जाल्यार हो शिक्षणीक आनी पिरायेचो निकश सदळ करपाक शकता.
• दुर्लक्षीत आनी शिक्षण ह्या मदी प्रतिनिधीत्वाचो समतोल दवरपाक जाय.
• तिचो कुटूंब आनी समाजीक तेंको आसपाक जाय जाका लागून तिका दिल्ले काम करपाक तिका वेळ मेळटलो.
• लाव मेळनाशिल्ल्या लोकसंख्या गटांक फावो ते प्रतिनिधीत्व मेळटा हाची जतनाय घेवपाक जाय ज्या वरवीं अशा गटांक बरी सेवा दिवपाक मेळटली.
• शारी आशा वा एनआरएचएम वा आरसीएच II, जनरूम, एसजेएसआरव्हाय खाला जोडणी वावुरपी ह्या सारकिल्या हेर येवजण्या खाला सध्या आशिल्ल्या समुदाय वावुरप्यांक प्राधान्य दिवपाक शकता पूण वयर दिल्ले निकशा प्रमाण तांचो राबितो, पिराय आनी शिक्षण तशेंच ते आपआपल्या कामांक वेळ दिवपाक शकता हें मतींत घेतले.

आशाची उपलब्धता

ग्रामीण वाठार

1000 लोकसंख्या आशिल्ल्या दरेक गांवाक एक समुदाय भलायकी वावुरपी म्हळ्यार आशा (सरकारी मान्य समाजीक भलायकी वावुरपी) आसता. लोकसंख्येचो हो नेम तशेंच केशी प्रमाण शिक्षणीक पात्रताय, थळाव्या परिस्थिती प्रमाण, सदळ करपाची मेकळीक राज्यांक दिल्या.

• आशा वेंचच्या आदी, शार/ जिल्लो भलायकी सोसायटी, झोपड्यांनी वा झोपड्या सारक्या वाठारांनी रावपी लोक वंचीत आसा कांय ना ताच्या मोलावणी सयत शार/ नगरी वाठारांचो नकासो करपाचे काम हातांत घेवन आशा वेंचपा खातीर झोपड्यो वा वंचीत गट सोदपाची सामकी गरज आसा.
• शारी वाठारांत आशा वेंचपाक सर्वसाधारण नेम आसतले की दरेक 1000-2500 लोकसंख्ये खातीर एक आशा. शारी वाठारांत सामक्या ल्हान भुगोलीक वाठारांत घरां आशिल्ल्यान आशा स्थानीक स्थितीच्या आदाराचेर 200-500 घरां मेरेन पावपाक शकता.
• जेन्ना पावपाक जाय आशिल्ली लोकसंख्या वाडून 2500 परस चड जाता तेन्ना आनीक एक आशा वावुरपी कामाक लावपाक शकता. समाजीक आनी अर्थीक नदरेन लाव मेळूंक नाशिल्ले गटांची भुगोलीक विसकटावणी वा पसरिल्ली वसाहत आसा जाल्यार झोपड्यो वा वंचीत गटांक आशाची निवड ल्हान लोकसंख्ये प्रमाण करपाक शकता.
• जर एका भुगोलीक वाठारांत एका परस चड वांशीक वा वंचीत गटाचे अस्तित्व आसा जाल्यार दिल्ले लोकसंख्येच्या भायर एका परस चड आशा वेंचून काडल्यार जाता. अशा वेळार एका वंचीत गटा खातीर वा गटातल्यान एका आशाची निवड करपाक शकता जाका लागून त्या समुदायाच्यो समाजीक-संस्कृतीक पध्दती सारक्यो समजून घेवन तांच्यो विशेश गरजो सुटाव्यो करपाचो यत्न जावपाक शकता.
• घरांनी सेवा दिवपाक मेळची म्हूण झोपड्यांनी कार्यरत आशिल्ल्या अंगणवाडी केंद्रांनी वेंचिल्ले आशा वावुरपी आसतले.
• 50,000 वा उणी लोकसंख्या आशिल्ल्या शारी वसाहतींत, ग्रामीण वाठारा प्रमाण आशाची निवड जातली.
• जवाहर लाल नेहरू राष्ट्रीय शारी नुतनीकरण मोहीम (जनरूम), सुवर्ण जयंती शारी रोजगार येवजण (एसजेएसआरजे) आदी खाला तयार केल्ले हेर समुदाय वावुरप्यांचो वापर ह्या कामां खातीर करपाक शकता.

भुमिका आनी जापसालदारकी

आशा वावुप्याची भुमिका म्हळ्यार समुदाय पांवड्याचेर काळजी घेवपी म्हूण आसतली. तातूंत वेगवेगळ्या कामांचे मिश्रण आसतलेः भलायकी सेवां मेळोवन दिवप, भलायकी सेवा अधिकाराविशी खास करून गरीब आनी दुर्लक्षीतांक जागृताय घडोवन हाडप, निरोगी वागणुकेचो प्रसार करप आनी बरी भलायकी मेळोवपा खातीर एकठांय काम करप सुरब करप तशेंच त्या वाठारांत सेवा दिवपाक आनी तिच्या प्रशिक्षण आनी कुशळटायेक योग्य आशिल्ले प्रमाण उपचारात्मक देखभाल मेळोवन दिवप.

आशांक मेळपी आधार

आशा वावुरपी एक मानसेवा वावुरपी आसतली पूण काय परिस्थितींनी दिल्ल्या वेळाक तिका लाव दितात (देखीक, प्रशिक्षण उपस्थिती, म्हयन्याळो नियाळ आनी हेर बसका). ते भायर, वेगवेगळ्या राष्ट्रीय भलायकी कार्यावळी खाला मेळपी प्रोत्साहन रक्कमेक ती पात्र थारतली. कॉन्डम, गर्भनिरोधक गुळयो, सॅनिटरी नॅपकीन ह्या सारकिल्या कांय भलायकी संबंदीच्या उत्पादनांच्या समाजीक विपणनातल्यान तिका येणावळ मेळटली. तिचे काम अशे तरेन तयार करपाक जाय की ताचो परिणाम तिच्या सदच्या कामाचेर जावचो ना आनी ह्या कामां खातीर ती दिता त्या वेळा खातीर तिका फावो तो आधार मेळटा – कामगिरी आदारीत रक्कम दिवपाक जाय.

संबंदीत स्रोत

1. आशा विशी
2. शारी वाठारा संदर्भांत आशा आनी महिला आरोग्य समिती खातीर मार्गदर्शक तत्वां
3. शारी वाठारांनी आशा खातीर परीचय प्रशिक्षण विभाग

स्रोत : राष्ट्रीय भलायकी मोहीम